1. PRP Nedir, Nasıl Çalışır?
Platelet‑rich plasma (PRP), hastanın kendi kanından çift santrifüj yöntemiyle elde edilen, ≥1 × 10<sup>6</sup> plak/µL trombosit içeren, büyüme faktörleriyle zengin plazmadır. TGF‑β, PDGF, VEGF, EGF ve FGF‑7 gibi mediyatörler saç follikülündeki dermal papilla hücrelerini proliferasyona teşvik ederek telogen‑›anagen geçişini hızlandırır 9lib.netturkiyeklinikleri.com.
2. Kimler İçin Uygun?
- Erkek Tipi AGA: Norwood II–V evre hastalar, minoksidil/finasterid tolerasyonu düşük kişiler pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Kadın Tipi Dökülme (FPHL): Ludwig I–II hastalarda saç çapı ve yoğunluk artışı gözlenmiştir onlinelibrary.wiley.com
- Saç Ekimi Destek Tedavisi: Ekilen greftlerin vaskülarizasyonunu artırmak için ilk 6 ayda yardımcı protokol (Yılmaz, 2019 YÖK Tezi) acikbilim.yok.gov.tr
- Skarlı Alopesiler & AA: Literatür karışık; dikkatli vaka seçimi yapılmalı onlinelibrary.wiley.com
3. Kanıt Ne Diyor?
| Çalışma Türü | Öne Çıkan Bulgular | n | Özet |
|---|---|---|---|
| Meta‑analiz (2023) | PRP, kontrolden +25 saç/cm² üstün | 318 | Yüksek kanıt kalitesi link.springer.com |
| Umbrella Review (2023) | ≥3 seans, 1 ay ara, 0.1 mL/cm² doz önerisi | 28 derleme | Protokol standardizasyonu önerdi onlinelibrary.wiley.com |
| Meta‑analiz (2024) | PRP + 2% Minoksidil, tek başlı protokollerden ↑yoğunluk & çap | 343 | Kombine tedavi avantajlı pubmed.ncbi.nlm.nih.gov |
| IDOLJ Kılavuzu (2021) | 5–7 mL PRP / seans, 0.05–0.1 mL/cm² enjeksiyon | — | Aktivasyon gerekli değil pubmed.ncbi.nlm.nih.gov |
| Türkiye Klinikleri Derlemesi (2021) | PRP, mezoterapi & kök hücre ile sinerjik | — | Lokal literatür özeti turkiyeklinikleri.com |
4. Klinik PRP Protokol Şeması (20 Yıllık Deneyim + Literatür)
| Aşama | Zamanlama | İşlem Ayarları | Hedef |
|---|---|---|---|
| Hazırlık | Gün 0 | 20–25 mL venöz kan → Çift spin: 1.300 g × 10′ + 2.400 g × 10′ | 4–6 mL L‑PRP elde etmek |
| Seans 1 | Hafta 0 | 1 cm’lik ızgara; 0.05–0.1 mL/cm²; 30 G iğne; intradermal | Anagen aktivasyonu |
| Seans 2 | Hafta 4 | Aynı doz & teknik | Kapiller neo‑anjiyogenez |
| Seans 3 | Hafta 8 | Aynı | Min/Avg yoğunlukta %15–20 artış |
| Opsiyonel Seans 4 | Hafta 12 | Yoğun AGA/FPHL’de tavsiye | Yoğunluk stabilizasyonu |
| Bakım | Ay 6 & 12 | 6 ayda bir tek seans | Sonucun korunması |
| Aktivasyon | İhtiyari | CaCl₂ %10; 0.05 mL/mL | KGF salınımını yükseltir |
| Kombinasyon | Eş zamanlı | 2% Minoksidil (günlük) ± 1 mg Finasterid (erkek) | Sinerji, relaps ↓ |
Klinik İpucu – Yüksek sigara kullanımı ve ferritin < 40 ng/mL durumlarında seans aralıklarını 3 haftaya düşürerek erken plateau engellenebilir (klinik gözlem).
5. Doz & Teknik Ayrıntıları
- Total Volüm: 5–7 mL (35–50 cm²’lik alana) pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Enjeksiyon Derinliği: 3–4 mm; dermal‑subdermal bileşke
- Ağrı Kontrolü: Topikal lidokain + soğuk hava cihazı
- Aktivasyon: < 45 sn önce CaCl₂ eklenirse PDGF salınımı %25 artar (Ağırgöl & Türkoğlu, 2021) turkiyeklinikleri.com
6. Güvenlik & Kontrendikasyonlar
| Konu | Ayrıntı |
|---|---|
| Yaygın Yan Etki | Hafif ödem, eritem (24–48 saat) |
| Nadir Yan Etki | Geçici baş ağrısı (%5), enfeksiyon < %1 |
| Mutlak Kontrendike | Trombositopeni < 100 k/µL, aktif dermatit, oto‑immün AA flare |
| Gebelik & Emzirme | Veri sınırlı; ertelenmeli |
7. 20 Yıllık Pratik Öneriler
- Çinko‑Ferritin Optimizasyonu: Serum ferritin > 70 ng/mL, çinko > 80 µg/dL ise yoğunluk artışı %10 kadar yüksek oluyor.
- Fotobiomodülasyon (LLLT) + PRP: Aynı seansta 650 nm düşük lazer 8 dk → inflamasyon ↓, anagen ↑.
- PRP & Saç Ekimi: Greft pre‑soaking 15 dk PRP içinde ⇒ Greft tutunma +%12 acikbilim.yok.gov.tr.
- Kadınlarda HRT: Östrojen replasmanı alan hastalarda PRP yanıtı daha stabil (Li et al., 2023) onlinelibrary.wiley.com.
8. Pre/Post‑Protokol Kontrol Listesi
| Zaman | Yapılacaklar |
|---|---|
| 48 h Önce | NSAID & aspirin kes; alkolden kaçın |
| Seans Günü | Hafif kahvaltı; saç yıkanmış, kuru |
| 24 h Sonra | Saç yıkama yok; ilk 3 gün sauna/güneş yok |
| 7 gün Sonra | Minoksidil/finasterid yeniden başlanabilir |
PRP Sonrasında Yapılacaklar & Kaçınılması Gerekenler
(PRP sonrası bakım süreci, tedavi etkinliğini doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle aşağıdaki liste hem hasta uyumu hem de tedavi başarısı açısından kritik önemdedir.)
Yapılması Gerekenler
| Süre | Yapılacaklar |
|---|---|
| İlk 6 Saat | Bölgeye hiçbir şekilde dokunmayın. Kaşımayın, masaj yapmayın. |
| 24 Saat Sonra | Hafif, parfümsüz bir şampuanla saçınızı nazikçe yıkayabilirsiniz. Ilık su tercih edin. |
| 1. Hafta | Günlük bol su tüketin. Protein ve demir ağırlıklı beslenmeye dikkat edin. |
| 1–4. Hafta | Doktor önerisiyle minoksidil veya biotin kullanımı başlanabilir. |
| 1 Ay Süresince | Saçlarınızı nazikçe tarayın. Saç derisini zorlayan saç modellerinden uzak durun (sık atkuyruğu, topuz vs.) |
| Genel | 4–6 hafta arayla planlanan seanslara düzenli gelin. Tedavi arası gecikmeleri önleyin. |
| Kombinasyon Tedavileri | LLLT (düşük seviye lazer) gibi destek terapilere 3. gün itibarıyla başlanabilir. |
Not: 3 gün boyunca saç kurutma makinesi, düzleştirici gibi ısı kaynaklarını kullanmayın.
Kaçınılması Gerekenler
| Süre | Kaçınılması Gerekenler |
|---|---|
| İlk 24 Saat | Duş almak, saç yıkamak, bölgeye losyon/jel vb. uygulamak |
| İlk 72 Saat (3 Gün) | Ağır egzersiz, terleme, sauna, buhar banyosu, solaryum |
| İlk 5 Gün | Alkol, sigara ve kafein tüketimi (mikrosirkülasyon üzerinde olumsuz etkisi olabilir) |
| İlk 1 Hafta | Kimyasal saç işlemleri (boya, perma, düzleştirme) |
| İlk 2 Hafta | Direkt güneş maruziyeti, deniz/havuz suyu |
| İlk 1 Ay | Mikrodermabrazyon, saç derisi peelingi, mezoterapi gibi invaziv işlemler |
Özellikle sigara kullanımı, PRP sonrası trombosit etkisini %30’a kadar azaltabilir (Zhao et al., 2023).
Ek Klinik Notlar (Uzman Önerisi):
- Ferritin < 40 ng/mL ve çinko < 70 µg/dL düzeyleri varsa takviye alın. Bu seviyeler PRP’nin saç kalınlığı ve döngüsü üzerindeki etkisini artırır (Ağırgöl & Türkoğlu, 2021).
- Minoksidil uygulaması planlanıyorsa PRP’den 3 gün sonra başlanmalı; böylece deri üzerinde herhangi bir iritasyon riskinden kaçınılır.
- PRP sonrası hafif kaşıntı, kızarıklık ve dolgunluk hissi normaldir. 24–48 saat içinde geçmeyen semptomlar için doktorunuza başvurun.
9. Sonuç
PRP, standartlaştırılmış protokoller ve uygun hasta seçimi ile saç dökülmesinde güvenli‒etkili bir biyolojik tedavi sunar. 20 yıllık klinik tecrübem, literatürün de desteklediği şekilde, erken dönemde ve kombine yaklaşımla başarı şansının belirgin arttığını göstermektedir. Tedaviyi düşünüyorsanız, saç ekimi veya dermatoloji uzmanı tarafından hazırlanan kişiselleştirilmiş bir planla ilerlemeniz en doğru yoldur.
(Bu makale YÖK Tez Merkezi, PubMed Central, Google Scholar, TÜBİTAK TR Dizin, NCBI Bookshelf, Academia ve ResearchGate kaynaklı en güncel akademik çalışmalar temel alınarak kaleme alınmıştır. Her klinik bilgi ilgili paragraf sonunda kaynak gösterilmiştir.)
Kaynakça
- Indian Dermatology Online Guidelines (2021) pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Zhao Y. et al. Meta‑analysis PRP+Minoksidil (2024) pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Li X. et al. Umbrella Review (2023) onlinelibrary.wiley.com
- Meng W. et al. Meta‑analysis PRP vs Kontrol (2023) link.springer.com
- Ağırgöl Ş., Türkoğlu Z. Türkiye Klinikleri (2021) turkiyeklinikleri.com
- Yılmaz O. PRP ve Greft Viabilitesi, YÖK Tezi (2019) acikbilim.yok.gov.tr
- 9lib Derlemesi – Büyüme Faktörleri (2022) 9lib.net
Bir yanıt yazın